سه قلعه سرزمین خوبان



غذا بخشی از فرهنگ و نگرش مردم هر جامعه ای را می سازد. از این رو یکی از جالب ترین جاذبه های گردشگری در هر منطقه انواع غذاهای آن سرزمین و نحوه طبخ آن است که با توجه به شرایط اقلیمی و تنوع آب و هوایی مناطق مختلف متفاوت است.

علی رغم وجود غذاهای متنوع همچون پیتزا در مراکز غذای آماده ،غذاهای محلی در منطقه خراسان جنوبی هنوز هم در سفره مردمان این خطه جایگاه خود را حفظ کرده است.بسیاری از غذاها در این استان با جنبه درمانی تهیه می شوند و غذاهایی از نوع دارویی هستند.

یکی از این غذاهای دارویی قروت یا کشک است که با حجم کم خود ، یک ماده غذایی معجزه آساست که دربردارنده تمامی خواص شیر و حاوی کلسیم و پروتئین است."کشک" یکی از فرآورده های فرعی شیر است که به روش سنتی از جوشاندن ، تغلیظ و یا خشک کردن دوغی که بعد از کره گیری باقی می ماند و یا از ماست بدون چربی تهیه می شود. کشک دیگ چدنی یا خاکستری در خراسان جنوبی طرفداران زیادی دارد که به همین نام مشهور است. این نوع کشک خواص بیشتری نسبت به سایر کشک ها دارد.

برای تهیه کشک دیگ چدنی بعد از ساییدن، مایع کشک ساییده را به روغن پیازی که به نعنای خشک معطر شده می افزاییم و بعد از قدری جوش آمدن روی حرارت، اشکنه بسیار خوشمزه و مطبوعی به دست می آید.

کشک زرد نوع دیگری از کشک خراسانی ها است و به صورت پودر زردرنگ خشک است که از روزگاران کهن بر جای مانده است. برای تهیه کشک زرد تلفیقی از آرد و ماست یا مقداری شیر و خمیر ترش خمیر تهیه و مقداری زردچوبه یا زعفران نیز به آن اضافه می کنند  و می گذارند تا خوب ترش شود. سپس آن را به صورت چانه هایی بر روی یک پارچه تمیز خشک می کنند و با یک هاون یا دستاس آسیاب کرده تا به صورت آرد شود و با الک صاف می کنند. به هنگام تهیه غذا مقداری را با آب مخلوط کرده و در پیازداغ یا سیر داغ می ریزند تا بپزد و با نان میل می نمایند. گاهی در تهیه آن از گوشت داغ، گوجه داغ و یا گردو نیز استفاده می کنند. با توجه به طبع گرم این غدا بیشتر در فصل زمستان برای ناهار یا شام مورد استفاده قرار می گیرد. گرد خشک آن برای تهیه نوعی کاله جوش یا حریره، با گوشت قورمه یا بدون آن، در فصل فراوانی شیر تهیه می شود و برای روزهای سرد زمستان ذخیره می شود.

کاچی نوعی غذای سنتی است که برای تهیه آن آرد گندم با گاورس را با آب مخلوط کرده و روی آتش می جوشانند تا غلیظ شود. سپس با مقداری شیره انگور یا گوشت داغ یا شلغم میل می کنند که به دلیل گرم بودن طبع این غذا ، در زمستان تهیه می شود.

نوعی دیگر از غذاهای سنتی خراسان جنوبی نان جوش که به آن نوجوش نیز گفته می شود به این صورت تهیه می شود که ابتدا مقداری سیر داغ تهیه کرده کمی آب به آن می افزایند. قبل از اینکه آب به جوش آید، مقداری برگ خوردشده پیازچه، زردچوبه یا زعفران، نمک و گاهی چند تخم مرغ هم به آن اضافه می کنند و گاهی به عنوان چاشنی از رب گوجه یا قره قروت استفاده می کنند. وقتی که آب به جوش آمد متناسب با مقدار آب اشکنه نان خشکه به آن می افزایند و خوب هم می زنند تا آب جذب نان ها شود. این غذا بر حسب تمایل بیشتر برای ناهار استفاده می شود.

چکمال از ریز کردن پتیر یا کماچ داغ به دست می آید که باید با مقداری روغن یا مسکه(کره محلی) آب شده خوب چنگ زده شود تا چربی به خورد کماچ و پتیر برود و بیشتر در زمان پختن نان تازه تهیه می شود.

کما یک گیاهی خودرو و بیابانی از دیگر غذاهای سنتی خراسان جنوبی است و بیشتر در فصل بهار و اواخر زمستان درست می کنند. برای تهیه آن کماها را خورد می کنند و پس از شستن، در آب می جوشانند تا پخته شود.سپس آب آن را گرفته و مقداری سیر داغ تهیه می کند و کماهای له شده را با مغز گردوی کوبیده و تخم مرغ، نمک، رعفران و گاهی سیب زمینی تف می دهند و با قروت یا سیرماست و یا به تنهای میل می کنند.

گورماس نیز یک غذای سنتی است که با مخلوطی از شیر گاو و یا گوسفند با ماست تهیه می شود . زمان تهیه آن بیشتر در فصل بهار است.

برای تهیه پلوگاورسی نیز مقداری گاورس (ارزن) را پوست گرفته و مغز آن را در آب می پزند و آبکش می کنند و از آن مانند برنج یک نوع پلو تهیه می کنند.چون ارزن بسیار خشک است این پلو را با نوعی قورمه که از گوشت های بسیار چرب گوسفند مانند قلوه گاه پیشناف می پزند، می خورند. برای تهیه"ساوری" نیز گندم را با آب می پزند و آن ها را در ظرف هایی در آفتاب پهن می کنند تا خشک شود بعد آن را بو می دهند و آن را آسیاب می کنند تا بلغور شود. این بلغور را ساوری می نامند. ساوری را نیز مانند قلور می پزند که به آن ساوری می گویند. اگر به آن برنج نیز اضافه کنند به آن ساوری پلو می گویند.

معمول ترین و پر مصرف ترین خورشی که پخته می شود قورمه نام دارد. برای تهیه این خورشت، گوشت را در روغن وپیاز سرخ می کنند و مقداری آب به آن اضافه می نمایند و می جوشانند. وقتی گوشت نیم پز شد مقداری لپه به آن اضافه می کنند و می گذارند خوب بپزد. بعد مقداری نمک و زعفران به آن می زنند و می گذارند که خورشت با روغن بنشیند و آب آن خوب بجوشد. قورمه در حقیقت خورشت لپه است.

خوراک بادمجان نیز جزو غذاهای سنتی خراسان جنوبی است که برای تهیه این خوراک ، بادمجان ها را پوست کندهگردبر» می کنند و یا آن ها را پوست کنده و از درازا به دو یا چهار قسمت تقسیم می کنند و در روغن سرخ می کنند. بعد مقداری آب، سیر کوبیده، نمک و ادویه به ویژه زعفران به آن می افزایندو می گذارند آب آن بجوشد و به روغن بیافتد. این خوراک بادمجان را معمولا با نان شوید شده در قروت"کشک" می خورند.

برای تهیه اشکنه عدس نیز عدس هارا را آب پز کرده چرخ می کنند و یا در هاون می کوبند و آن را با پیاز، روغن و گاهی کمی آرد تف می دهند. سپس مقداری متناسب آب به آن می افزایند و نمک و ادویه به آن می افزایند. با توجه به طبع گرم آن ، این غذا بیشتر در زمستان صرف می شود.

اشکنه شیره از دیگر غذاهای سنتی خراسان جنوبی است که برای تهیه آن مقداری آب به شیره انگور اضافه می کنند تا رقیق شود و با آن اشکنه می پزند و به آن گاهی تخم مرغ هم می افزایند. با توجه به طبع گرم آن این غذا بیشتر در زمستان مصرف می شود. برای تهیه اشکنه آب نیز مقداری روغن باز کرده و کمی پیاز را درون آن تف می دهیم.سپس به اندازه لازم آب فلفل، زردچوبه، زعفران افزوده می شود.

منبع : ایسنا



کویر سه قلعه یکی از منحصر به فردترین کویرهای شرق کشور است که با ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی از امکانات بسیار خوبی نیز برخوردار شده است.
این منطقه در 37 کیلومتری مرکز بخش سه قلعه (خراسان جنوبی ) واقع شده و به عنوان نقطه‌ای مناسب و مرجع در کشور شناخته شده است.
اسکیت سواری و سرخوردن از بالای رمل‌های شنی، شترسواری و گاهی هم مسابقه شتردوانی، موتورسواری از نوع چهار چرخ  در وسعت بی‌حد و مرز بیابان لذتی بیش از آب تنی و شنا نداشته باشد، لذتی کمتر از آن ندارد.
البته می‌توان به اینها آفرویدسواری و جیپ سواری و تکان‌های هیجان انگیز خودرو رافور را هم اضافه کنیم که این روزها در کویر سه قلعه رواج زیادی یافته است.
در حال حاضر سه اقامتگاه بوم‌گردی نمکزار ، چاه قربان و زرین چاه در کویر سه قلعه به بهره ‌برداری رسیده است واقامتگاه راویج هم در آینده به بهره برداری خواهدرسید.
با توجه به اینکه این منطقه ستاره باران در کمتر از 25 روز سال دارای آسمانی ابری می باشد و حدقدر ستاره های آن در بعضی از شب‌ها به 7.2 نیز می‌رسد به عنوان تاریک ترین آسمان ایران و پنجمین آسمان تاریک جهان شناخته شده است.
جغرافیای سه قلعه به گونه‌ای است که در مسیر جریان گرد و غبار محلی قرار ندارد و افق دید باز و حدود صفر درجه در محل رصدگاه ، امنیت بالای منطقه، دارا بودن جاذبه‌های کویری زیبا و استثنایی شامل تپه‌های ماسه روان (تپه ماهور)، دریاچه نمک، دق (زمینی کاملاً صاف و سفت که دارای هیچ گونه پوشش گیاهی نیست) این منطقه را به عنوان جاذبه‌ ای دیدنی و منحصر در منطقه معرفی می‌کند.
علاوه بر این کویر بکر وزیبا و همچنین آسمان صاف برای رصد ستارگان(بهشت منجمان کشور)وجود آثار متعدد تاریخی در شهر سه قلعه و همچنین بیابان‌های اطراف سه قلعه که عمدتاً دارای رباط و کاروانسرا است، همچنین پتانسیل‌های صنایع دستی وسنگ های قیمتی (مخصوصا سنگ شجر) بر قابلیت این منطقه از استان خراسان جنوبی افزوده و همه ساله تورهای پیاده‌روی و کویرنوردی زیادی به مقصد این نقطه برگزار می‌شود.


آسمان منحصر به فرد سه قلعه هم در استان و هم در کشور به عنوان یکی از سه کاندیدای نهایی برای احداث رصدخانه ملی ایران انتخاب شده است. این منطقه به دلیل قابلیت نجومی خوبی که دارد تاکنون میزبان چند ین ماراتن کشوری نجومی بوده است.

تاکنون گردشگران زیادی از داخل و خارج (اروپا، آمریکا و آسیا)از این منطقه بازدید کرده اند که پیک سفرکویری  به سه قلعه  از فروردین ماه تا نیمه اردیبهشت همچنین از نیمه شهریور تا اواخر آبان ماه می باشد.

لازم به توضیح اینکه : از مجموع 4 نوع تیپ کویر در ایران یکی از آنها کویر نمکزار یا دریاچه نمک است که این قابلیت در کویر سه قلعه وجود دارد و در فصل‌های گرم سال به علت گرما ، آب زیرزمینی بسیاری بالا می‌آید و در نهرها جریان پیدا می‌کند و بومیان منطقه نمک خالص خوردنی را برداشت می‌کنند و راهی برای درآمد عشایر منطقه است و گل‌نمک موجود در نمکزار برای بیماران رماتیسمی و پادرد خوب است که  در زمینه توریسم سلامت جای کار دارد و از 4 نوع شکل کویر موجود در ایران 3 نوع کویر اعم از دق، نمکزار و رمل‌های ماسه‌ای به صورت همزمان در کویرسه قلعه وجود دارد که این یک امتیاز و وجه تمایز نسبت به دیگر مکان‌های کویری کشور است.
با سپاس از دوست خوبم آقای جوادضیائی
و همچنین خبرگزاری تسنیم (آقای محمد قربانی و خانم فاطمه واعظی‌نسب)


                                   

 

 


حاج عبدالله امینی قریب به 85 سال عمردارد،سوادش فقط درحدخواندن ونوشتن وشغلش کشاورزی ودامداریست منتهادردهه محرم در شهر سه قلعه جایگاه ومنزلت خاصی دارد.

حضور 65 ساله او در ایام عزاداری سیدوسالارشهیدان سبب شده که مردم سه قلعه وی را رکن اصلی مراسم سنتی عزادرای امام حسین (ع) سه قلعه  بدانند ومحرم هرسال باکلام موزون،تاثیرگذار و اجراهای خالصانه،سنتی ودلنشین  وی جذاب وخاطره انگیز می شود.وی این شغل وصدای رسا را ازمرحوم پدر به ارث برده و می گوید:پدرم نیزخوش صدا و پامنبری بوده ومرا نیز قسم داده تاوقتی که زنده ام منبر راترک نکنم.

حاج عبدالله امینی می گوید:در زمان های گذشته که سیستم صوتی پیشرفته کنونی وبلندگو نبود مردم از من می خواستند که بربام مسجد یاحسینیه بروم وجارحسینی بزنم ومن هم با خواندن این اشعار خبر از آمدن ماه محرم می دادم:

       کشتی شکست خورده ی طوفان کربلا                         در خاک و خون تپیده به میدان کربلا


 از آب هم مضایقه کردند کوفیان                                   خوش داشتند حرمت مهمان کربلا


          بودند دیو و دد همه سیراب و می مکید                         خاتم ز قحط آب سلیمان کربلا

----------------

وی درحال حاضر در شب های دهه محرم ، درابتدای مراسم  اذکار پامنبری را می خواند:

بزم مصیبت شد به پا               جانها به قربان حسین

خواهم دمی گریان کنم               چشم از محبان حسین

----------------

از شب هفت محرم تا ابتدای شام غریبان حاج آقای امینی در حلقه ماتم شهر(دوره)حضوری فعال دارد وهمراه با دیگر سوگواران حسینی این گونه می خواند:

ای در دریای نجف،ای شیر یزدانی                                  در کربلا شد کشتی آل تو طوفانی

یا ساقی کوثربیا در کربلا بنگر                                    اولاد پاکت را ببین،لب های عطشانی

یا فاطمه با حوریان در جنت الماوی                               تاچند ودر خلد برین شادان وخندانی

--------------------

وعلم گردان روز تاسوعا وهمراهی او با دیگرعلمداران:

ای دل حسین و جان حسین ، یاران حسینم را چه شد؟ درماتم لب تشنه ها ،یاران حسینم را چه شد؟

----------------

وصبح عاشورا (صبح روسیاه) وزمزمه سوک وی در اولین لحظات صبحگاهی:

ای صبح روسیاه زچه رو می شوی سپید       زیرا که شد خلف مرتضی شهید

----------------

وحضور او در ابتدای مراسم صبح عاشورا،هنگام تشییع جنازه نمادین شهدای کربلا :

صدای ناله زینب به گوش می آید            دلم ز حالت اصغر به جوش می آید

------------------

وذکر او در پامنبری شام غریبان حسین(ع):

اگر کشتند چرا خاکت نکردند          کفن بر جسم صد چاکت نکردند

بیائید ای بزرگان مدینه                  یتیم است ای مسلمانان سکینه 


***

بیائید همه باهم قدردان این سرمایه های بزرگ معنوی بارگاه آقااباعبدالله الحسین.ع. باشیم وبردستان 

پینه بسته خادمان حسینی بوسه ای از سرعشق بزنیم.


روز دکوی به محض تاریک شدن ما شام می خوردیم و می خوابیدیم . تازه برق آمده بود و بعضی ها تا برقو خموش چراغو می داشتند ( معمولا ساعت 10 شب محمود کارخونه با دو بار خاموش روشن کردن علامت می داد و بعد خاموش می کرد)

کمی از شب گذشته بود که ناگهان صدای جار عبد ا ملاحسن بلند شد . " صبا ه کشمون سقله او مهی درو ست " و چند بار تکرار شد . من از این خبرخیلی خوشحال شدم چرا که فردا می توانستم با باباپیر بروم کشمون سقله  ، آن شب منگال ها و اره های وعدال ویا در جرک دیوال آماده استفاده شدند. 

و صبح روز ور اومد و شوگیر  اکثر افراد ده از مردینه و عورتینه و جره جاهل و بچه و حتی مادر با بچه قماری راهی درو بودند . همه یا پیاده بودند یا چاروا داشتند و ازسایر وسائط نقلیه  حتی  از تپ تپی خبری نبود .کشعرد شان مثل راهپیمایی امروزی بود . منم ورطار شدم که می خواهم بیایم .

بابا پیر سالار کشمون سقله بود یادم نمی اید کدوم سرکار بود ولی کشمون سه قلعه شش سرکار داشت: کشمون خزمی و خوشو هم همینطور ، فردا صبح خوشحال و اعجید  به منزل باباپیر رفتم تا مرا سوار خر کنند.و با خود ببرند  یک پارچه هم از خانه ورداشتم برای خوشه چندن ، خرسواری چه کیفی داشت . بعید می دانم سوار شدن به پورشه به من این لذت را بدهد .

ما بچه ها زیاد کار نمی کردیم و از دعسه هایی که به پاهای ما می خلید کمی ناراحت می شدیم ولی محبور بودیم تانزدیک غروب یا گوگم کار کنیم . گاهی دولخ می شد . درو به کمش 8 ساعت وردار می کرد .  نزدیک ظهر که می شد عباس صفاربرای تیز کردن منگالها به کشمون می آمد . و سقاها هم مرتب با خرشان از حوض انبار پایین به دروگرها آب میرساندند درو گرها زیاد بودند شش سرکار و هر کدام سی چل نفر دروگر که بعضی ها روزی درو می کردند و بعضی اجاره ورمی داشتند یادم هست سه تا خالوی من بیشتر اجاره می کردند تا بیشتر درآمد داشته باشند .اما له له ها روز مزدی درو می کردند .  بعضی از دروگرا  قچاق و بعضی فخمه و لمبعسه یا چولنگ بودند  .و بعضی هم شاهی ضرر ، ظهر ها بعضی و بر می گلیدند و موقع نزدیک نماشوم  که می شد همه دروگرها به عنوان دستمزد یک بغل خوشه پخل از سالار دستمزذ می گرفتند سالار عدالت رعایت می کرد خاصه اندری نداشت . اجاش اعتراضی نبود و کارهم د شگرد بود .ما هم که خوشه چین بودیم کمی هم به ما می دادند . دبرج کاری که می کردیم بد نبود من با دستمزدی که به من می دادند کلی ذوق می کردم .و اونا رو در سرا روی صوفه بالا پلار می کردم تا روی هم زیاد شود .  گاهی روزها خسته که می شدم  یا پایم قبله می زد شروع به دول دول می کردم . مادرم می گفت . امروز خو مار خوناق که.البته بعضی روزا هم چشتبی نبودم که بروم ولی می رفتم . یک روز سر زانوی نزامینم  قال شده بود.      

ظهر قروتو یا اشکنه قوت ما بود . و بعضا گورسی  و افرادی که کرشا بودند هم قورمه یا گعلک می اوردند .

صدای شاشنگ ها بلند می شد . زیر بوته های گندم لانه گنجشکانی که تخم گذاشته یا جوجه دراورده بودند به چشم می خورد .گو گلونا هم کار خود را می کردند .چلپاسه و سللوک فراوان بود .

مردم خوشحال و سرمست بودند از هر طرف صدای خواندن بود بعضی سرکارها صدای چاوشی و صلوات افراد خوش صدا (بر قپه پر نور محمد صلوات) ، بعضی صدای دوبیتی (در قلعه سقلعه می گرستم ، آی ، قلم در دست و کاغذ می نوشتم )، علیرغم فقری که بود کسی دلندروا نبود ، همه ساقده هم می شدند .و این مراسم هر روز و تا بیست روز ی هردار می کرد.

                                  "خداوندا دلم یاد وطن کرد     نمی دونم وطن کی یاد من کرد"   

*************** 

به قلم همشهری محترم  ازمشهد

 دکترغلامحسین حقدادی ، متخصص اعصاب وروان 


  • پَشول = فعالیت زیاد 
  • سَمسول کاری  = سهل انگاری - جدی نگرفتن کار
  • شر رود = به هم ریخته 
  • ِسِتتوک = دهن لق - افشاکننده راز 
  • َدَباد = عصبانی 
  • َتَرو تُرُش = عصبانی
  • ِاِشکم پُلُت = چاق 
  • ُکپّی = سبد مخصوص کشک 
  • گُردَک = کلیه 
  • اِستیزه باز = لجباز 
  • فَرطه غم = بی خیال 
  • اِستَوه = آفتابه
  • اِجلاف = زیبا 
  • اِفتَمبار = آفتاب برآمد 
  • اِنگَمو = اندام ها
  • اَوُک = مورچه 
  • بَوج = زنبور 
  • لَکَتو = آویزان 
  • نَعلی = تشک
  • قَطیفه = حوله حمام 
  • اَولیس = ابلیس - شیطان
  • رِجّه = طناب یا بند برای آویزان کردن لباس

این همایش باحضور117 نفراز ورزشکاران وکارکنان وزارت نیروازاستان های گلستان ، سمنان ، کردستان ، خراسان شمالی ،کرمانشاه ، مازندران ، چهارمحال وبختیاری ، تهران ، خراسان رضوی ، همدان ، مرکزی ، فارس و هرمزگان به مدت 3 روز ازیکم تا سوم اسفند97 در کویر سه قلعه برگزار شد.


کویر سه قلعه یکی از منحصر به فردترین کویرهای شرق کشور است که با ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی از امکانات بسیار خوبی نیز برخوردار شده است.
این منطقه در 37 کیلومتری مرکز بخش سه قلعه (خراسان جنوبی ) واقع شده و به عنوان نقطه‌ای مناسب و مرجع در کشور شناخته شده است.
اسکیت سواری و سرخوردن از بالای رمل‌های شنی، شترسواری و گاهی هم مسابقه شتردوانی، موتورسواری از نوع چهار چرخ  در وسعت بی‌حد و مرز بیابان لذتی بیش از آب تنی و شنا نداشته باشد، لذتی کمتر از آن ندارد.
البته می‌توان به اینها آفرویدسواری و جیپ سواری و تکان‌های هیجان انگیز خودرو رافور را هم اضافه کنیم که این روزها در کویر سه قلعه رواج زیادی یافته است.
در حال حاضرچهاراقامتگاه بوم‌گردی نمکزار ، چاه قربان ، زرین چاه و 
راویجدر کویر سه قلعه به بهره ‌برداری رسیده است. 

با توجه به اینکه این منطقه ستاره باران در کمتر از 25 روز سال دارای آسمانی ابری می باشد و حدقدر ستاره های آن در بعضی از شب‌ها به 7.2 نیز می‌رسد به عنوان تاریک ترین آسمان ایران و پنجمین آسمان تاریک جهان شناخته شده است.
جغرافیای سه قلعه به گونه‌ای است که در مسیر جریان گرد و غبار محلی قرار ندارد و افق دید باز و حدود صفر درجه در محل رصدگاه ، امنیت بالای منطقه، دارا بودن جاذبه‌های کویری زیبا و استثنایی شامل تپه‌های ماسه روان (تپه ماهور)، دریاچه نمک، دق (زمینی کاملاً صاف و سفت که دارای هیچ گونه پوشش گیاهی نیست) این منطقه را به عنوان جاذبه‌ ای دیدنی و منحصر در منطقه معرفی می‌کند.
علاوه بر این کویر بکر وزیبا و همچنین آسمان صاف برای رصد ستارگان(بهشت منجمان کشور)وجود آثار متعدد تاریخی در شهر سه قلعه و همچنین بیابان‌های اطراف سه قلعه که عمدتاً دارای رباط و کاروانسرا است، همچنین پتانسیل‌های صنایع دستی وسنگ های قیمتی (مخصوصا سنگ شجر) بر قابلیت این منطقه از استان خراسان جنوبی افزوده و همه ساله تورهای پیاده‌روی و کویرنوردی زیادی به مقصد این نقطه برگزار می‌شود.


آسمان منحصر به فرد سه قلعه هم در استان و هم در کشور به عنوان یکی از سه کاندیدای نهایی برای احداث رصدخانه ملی ایران انتخاب شده است. این منطقه به دلیل قابلیت نجومی خوبی که دارد تاکنون میزبان چند ین ماراتن کشوری نجومی بوده است.

تاکنون گردشگران زیادی از داخل و خارج (اروپا، آمریکا و آسیا)از این منطقه بازدید کرده اند که پیک سفرکویری  به سه قلعه  از فروردین ماه تا نیمه اردیبهشت همچنین از نیمه شهریور تا اواخر آبان ماه می باشد.

لازم به توضیح اینکه : از مجموع 4 نوع تیپ کویر در ایران یکی از آنها کویر نمکزار یا دریاچه نمک است که این قابلیت در کویر سه قلعه وجود دارد و در فصل‌های گرم سال به علت گرما ، آب زیرزمینی بسیاری بالا می‌آید و در نهرها جریان پیدا می‌کند و بومیان منطقه نمک خالص خوردنی را برداشت می‌کنند و راهی برای درآمد عشایر منطقه است و گل‌نمک موجود در نمکزار برای بیماران رماتیسمی و پادرد خوب است که  در زمینه توریسم سلامت جای کار دارد و از 4 نوع شکل کویر موجود در ایران 3 نوع کویر اعم از دق، نمکزار و رمل‌های ماسه‌ای به صورت همزمان در کویرسه قلعه وجود دارد که این یک امتیاز و وجه تمایز نسبت به دیگر مکان‌های کویری کشور است.
با سپاس از دوست خوبم آقای جوادضیائی
و همچنین خبرگزاری تسنیم (آقای محمد قربانی و خانم فاطمه واعظی‌نسب)


به نقل از کتاب " سرایان زمرد کویر " نوشته کوکب حقدادی ، قنات سه قلعه از 400 سال قبل احداث شده وبه وسیله زردشتی ها حفرگردیده است که طولانی ترین وپرآب ترین قنات شهرستان سرایان می باشدکه طول تقریبی آن به 24 کیلومتر می رسد. عمق مادر چاه آن 40 متر بوده که درمحدوده فعلی شهرستان سرایان می باشد.آب قنات سه قلعه به وسیله 24 نفر از کشاورزان که اصطلاحا برزگر خوانده می شدند گرفته شده وجهت کشت وکار به کار برده می شد.


قنات خوارزمی یا خازمین

قدمت این قنات کهن به 300سال می رسدو آب آن تا 27 سال پیش جاری بوده وبرای امرکشاورزی استفاده می شده است.


گفته می شود حیات سه قلعه درقدیم ، مدیون سه قنات سه قلعه ، خوشاب و خازمین بوده است که همه آنها در دهه های اخیرخشک شده که تاثیر منفی براقتصاد مردم این دیارتاریخی گذاشته است .


این همایش باحضور117 نفراز ورزشکاران وکارکنان وزارت نیروازاستان های گلستان ، سمنان ، کردستان ، خراسان شمالی ،کرمانشاه ، مازندران ، چهارمحال وبختیاری ، تهران ، خراسان رضوی ، همدان ، مرکزی ، فارس و هرمزگان به مدت 3 روز ازیکم تا سوم اسفند97 در کویر سه قلعه برگزار شد.

منبع خبر:پیک 121(نشریه داخلی شرکت توزیع نیروی برق خراسان جنوبی - شماره54)


سه قلعه درسال های نه چندان دور:

سه قلعه یکی از شهرهای کویری در شمال استان خراسان جنوبی است سرزمینی که روزگاری نه چندان دور انبار غله خراسان بزرگ بود سرزمینی با قنات های خروشان کوره های آجرپزی و مراتع وسیعش که در هر عرصه ای حرفی برای گفتن داشت.چهار قنات آب شیرین ، این منطقه را به قطب کشاورزی تبدیل کرده بود. موقعیت جغرافیایی آن که نسبت به کوههای شمال سرایان در ارتفاع پایین قرار دارد تمام منابع آب منطقه را استحصال می کرد.

کوره های آجرپزی فعال آن مصرف آجر منطقه سرایان را تامین و به شهرهای اطراف نیز صادر می شد و صدها خانوار به طور مستقیم و غیرمستقیم بهره بردار آن بودند مراتع وسیعش بیش از یکصد و پنجاه هزار راس دام را میزبان بود و یکی از قطب های دامداری جنوب خراسان بزرگ به شمار می رفت با این شرایط مطوب فرزندان این سرزمین هرکدام با استعدادی که خداوند به آنها ارزانی داشته بود در راه تحصیل کوشا و برخی از آنها سرآمد منطقه بودند و دانشگاه های خارجی را نیز فتح نمودند.

وسه قلعه دراین روزها !!

اما امروز شرایط کاملا برعکس شده !! قنات ها خشکیده اند و براثر تقسیم ناعادلانه آب در دشت سرایان مناطق جنوب دشت که شهر سه قلعه درآن واقع است با آب شور حاصل از پیشرفت مناطق کویری، کشاورزی رابه حداقل ممکن رسانده است به طوری که 80 درصد کشاورزان سه قلعه فقط و فقط بنابه اعتقادات مذهبی کشت وکار می کنند والا کشاورزیشان جز هدر رفتن عمر و زندگیشان هیچ ثمری ندارد.

دامداری نیز پس از سالها خشکسالی کاملا نابود گردیده است امروز تمام دام های منطقه به کمتر از ده درصد دهه های قبل رسیده است و چه بسیارند دامدارانی که سرمایه شان به اندازه خرید یک دستگاه موتورسیکلت نیست. دامدارانی که روزگاری 500 راس دام داشته و خود صاحب کارگر و چوپان بوده اندامروزه به شغل شبانی روی آورده اند . بیش از نیمی از دامداران منطقه کمتر از 50 راس دام دارند و وام های سررسید شده شان در بانک ها دو برابر سرمایه شان است. برخی نیز تمام سرمایشان را به چند فقره چک فروخته اند .خریدار دلالی است از سبزوار و امثال آنجا که تنها ثمرشان از اینگونه چکها بالا وپایین رفتن از پله های دادگاه است!

کوره های آجرپزی نیز با هدف مندی یارانه هاو تغییر سوخت از نفت سیاه به گاز و عدم توان امتیاز لوله کشی گاز عملا تعطیل گردیده است و جز 3 واحد که با ظرفیت کم فعالند بقیه به تعطیلی گراییده است و صدها خانوار بیکار را برای این شهر مظلوم و محروم رقم زده اند. ازطرفی تغییر شیوه های ساخت و ساز آجر سنتی به بلوک ها و قطعات پیش ساخته عاملی دیگر در تعطیلی این واحدها شد. این است سرنوشت شهری با 5000 نفر جمعیت و 120 خانوار بهره بردار که یک چهارمشان فقط وابسته به کمک نهادهای حمایتی شده اند شهری که روزگاری نقطه مهاجرپذیر بوده و صدها خانوار را از اطراف درخود جای داده بود امروز خودگرفتارمهاجرت شده و مهاجرت ازاین شهر در شمال استان بسیار چشمگیر ونگران کننده می باشدبه عنوان نمونه فقط در سال 94 بیش از نود خانوار این شهر را ترک کرده اند!

امروز گرچه بیکاری شهرستان های استان در رسانه ها و جلسات متعدد کمتر از میانگین کشوری اعلام شده است و بین چهار تا هفت درصد است چه خوب است بدانیم در برخی از نواحی استان این آمار سر به فلک کشیده است ومی رود که به بحران اجتماعی عظیمی تبدیل شود .

سه قلعه با نا بودی مراتع دامداریش واز طرفی تعطیلی کوره های آجرپزی که دو رکن اقتصاد آن بود بیش از پانصد خانوار رادر معرض بیکاری قرار داده است امروزه دراین شهر در اکثر خانوارهای عشایر که یک سوم جمعیت شهر را تشکیل می دهند حداقل یک بیکار تمام وقت و یک بیکار پاره وقت وجود دارد . چه بسیار افرادی که در سال گذشته و سه ماهه امسال آوای مهاجرت سرداده و سرنوشت نامعلومی را برای خود رقم زده اند .

یکی از دامداران شهر می گوید: چندسال پیش که مشکل خشکسالی نبود و یا کمتر گریبان دامداران را گرفته بود مردم شهر حتی از روستاها و شهرهای اطراف برای خود کارگر و چوپان و ساربان استخدمی کردند اما اکنون همه دامداران خود عصای چوپانی به دست گرفته و راهی صحرا و برخی شهرهای دیگر شده اند. در دهه های قبل واقعا مشغله کاری داشتیم اما اکنون تمام وقت خود را به نشستن با همسایه ها و دوستان سپری می کنیم و این برای مردان این دیار بسیار زجرآور است. هروی ادامه داد : کارهای کشاورزی و دامداری و کوره های آجرپزی برای مردان بسیار کم شده است و بیشتر درآمد خانه ها از حق کارگری و یا مزد قالیبافی خانم ها تامین می شود.

خانی از کشاورزان قدیمی شهر می گوید : وقتی سه قلعه دارای قنات و آب شیرین بود و کشاورزی آن بسیار پررونق بود شهرهای دیگر کمتر درآمدی از کشاورزی کسب می کردند اما اکنون با سهمیه بندی ناعادلانه آب چاه های کشاورزی، کشاوزان مصرف خانوار خود را به سختی برداشت می کنند و کاهش سطح آب های زیرزمینی بیشتر از همه جا بر مردم سه قلعه ضرر وارد کرده است. دیگر از دشت های گندم و جو و پنبه خبری نیست و همه مردم به کشت های کم آب روی آورده اند و یا به میزان بسیار کم که مخارج کشاورزی را کفایت نمی کند .

واین حال وروز می طلبدهمت مضاعف مدیران داخلی،شهرستان،استان ودرنهایت کشوررا.

منبع : شبکه اطلاع رسانی راه دانا


 

 


 

 


 

 


 

 

 

خراسان جنوبی جاذبه‌های گردشگری متنوع و بسیاری دارد و کویر در خراسان جنوبی یکی از مهم‌ترین و بهترین قابلیت‌هایی است که می‌تواند به تحقق اقتصاد مقاومتی و فعال کردن جوامع محلی کمک شایانی داشته باشد. کویر سه قلعه یکی از منحصر به فردترین کویرهای شرق کشور است که با ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی از امکانات بسیار خوبی نیز برخوردار است. این کویر در استان خراسان جنوبی، و  در اطراف شهر سه قلعه واقع است. جغرافیای سه قلعه به گونه‌ای است که در مسیر جریان گرد و غبار محلی قرار ندارد و حدود صفر درجه در محل رصدگاه، امنیت بالای منطقه، دارا بودن جاذبه‌های کویری زیبا و استثنایی شامل تپه‌های ماسه روان (تپه ماهور)، دریاچه نمک، دق (زمینی کاملاً صاف و سفت که دارای هیچ گونه پوشش گیاهی نیست) این منطقه را به عنوان جاذبه‌ای دیدنی و منحصر در منطقه معرفی می‌کند. کویر سه قلعه با توجه  به کویری بودن خود میتواند صفا و ریبایی خاصی را برای بینندگان خود به وجود اورد که این کار هم مستلرم بکر بودن این کویر می باشد. 

این منطقه در 37 کیلومتری مرکز بخش سه قلعه واقع شده و به عنوان نقطه‌ای مناسب و مرجع در کشور شناخته شده است. البته می‌توان به اینها آفرود سواری و جیپ سواری و تکان‌های هیجان انگیز خودرو رافور را هم اضافه کنیم که این روزها در کویر نمکزار رواج زیادی یافته است. منطقه سه‌قلعه را از نظر هوایی و زمینی، می‌توان یکی از در دسترس‌ترین نقاط دارای آسمانی تاریک پرستاره در ایران دانست سه قلعه به دلیل داشتن اسمانی تاریک جهت رصد ستارگان دارای ویژگی و اهمیت خاص است.

سه قلعه تاریک ترین آسمان ایران وپنجمین آسمان تاریک دنیا را دارد.

 


مکان : حوض عباس کاشف

مالک دوچرخه : آقای حجی محمد کافی

 

از راست :

1- آقای حسین شرکاء 2- آقای حاج محمدواحدی فر 3- دکترمهدی جهانی 4- آقای حجی محمدکافی 5- دکترمحمدکافی 6- آقای علی اکبرنجاری 7-آقای جعفرنجات 8- آقای محمدحسینیان

ادامه مطلب


 

(نوای حاج ابوالقاسم شریف زاده و کربلائی محمدکاظمیان)

 

ازجمله آداب پسندیده مردمان این خطه که درجای خود منحصر به فرد می باشدبردن عروس به خانه بخت " یاعلی گویان وهمراه بازمزمه اشعاری درمدح ومنقبت مولای متقیان علی (ع) "می باشد سنتی پسندیده که با لحن  شنیدنی حاج عبدالله امینی و کربلائی ابوالقاسم بیکی زاده خاطرات خوبی رابرای مردم رقم زده که درحال حاضر نسل امروزی و آقای حاج ابوالقاسم شریف زاده وکربلائی محمدکاظمیان نیز این افراد پیشکسوت را همراهی می کنند.

 

گزیده ای ازاین اشعار : 

چه شود زراه وفا اگر،نظری به جانب ما کنی

 که به کیمیای نظر مگر،مس قلب تیره طلا کنی علی جان

یا علی ، یا علی، یا علی

***

توزنی به دوش نبی قدم،بفکن بتان همه ازحرم

حرم از وجودتو محترم،زصفا تو صفاتو وفاکنی علی جان

یا علی ، یا علی، یا علی

***

بنما زپسته تبسمی ،بنما زغنچه تکلمی  

     به تبسمی وتکلمی ، همه دردها تو دوا کنی علی جان

یا علی ، یا علی، یا علی

 


 

( آقای رستم تیموری - خانم حوراء یوسفی - خانم سکینه یوسفی )


بوجقال : سوراخ سوراخ

بیاس : خمیازه

بک : لپ

توتک : سوت

چرغو : شب نشینی

رمونه : نمونه

قطی : مخلوط

کرقولوس : خوردن با سرعت

معشو : الک

زنخ : چانه صورت

پلار : بی نظم

اجلاف : زیبا

اجاش : اصلا

کشعرد : دنباله داشتن

دماغ چاق : کنایه از خوب بودن


آخرین مطالب

آخرین ارسال ها

آخرین جستجو ها